zenuwen vervoert en dit maakt dat, wanneer de zenuwen beinvloed worden, geluid wordt gehoord.’’ Maar, met welnemen voor deze zeer beroemde man, de anatomie van het oor onderwijst met helderheid dat het trommelvlies in het midden, en niet in de binnenste holte van het oor voorkomt, want in het binnenste komt het labyrint [slakkehuis] voor, waarvan het door deze gehele ruimte uitgespannen vliesje de naam van sonore gordel [basilair membraan] heeft, en daar ontstaat de waarneming.

Want het trommelvlies moet onderscheiden worden van het labyrint-membraan [ovale venster]; zie hetgeen Albinus, de koning van de anatomen hierover, over het menselijk oor met de meeste zorg heeft geobserveerd.(*)

Hoofdstuk 11

Maar de wijze waarop de verschillende geluiden worden waargenomen wordt niet zo gemakkelijk verklaard.

Het schijnt dat de natuur in het gehoororgaan verschillende buizen, verschillende vliezen, of gordels van verschillende lengte geplaatst heeft, die, om verschillende tonen van geluiden te ontvangen, een verschillende geschiktheid van langzamer of sneller vibreren hebben. (r)

Maar door welke afspraak twee of meer geluiden tegelijk en op hetzelfde moment apart worden waargenomen kan zeer moeilijk worden verklaard.

(*) Raadpleeg ook: P. van Musschenbroek, Beginselen der Natuurkunde. Leiden, 1736. IIe Deel, p. 728 en verder.
(r) M. Valsalva, De aure humana tractatus. Trajecti ad Rhenum, 1707. Cap. VI, hoofdstuk 6. (p. 101)

De Mairan zegt dat de lucht bestaat uit deeltjes van verschillende grootte en ieder deeltje is slechts voor een bepaalde toon ontvankelijk, zodat, terwijl er een zeker geluid wordt geproduceerd, de deeltjes die in overeenstemming met dit geluid zijn, of die tot dezelfde toon in staat zijn, beginnen te bewegen, terwijl anderen rusten. Deze anderen rusten totdat ze worden bewogen door een geluid dat met hen overeenstemt.

En zo kunnen tegelijk verschillende geluiden worden waargenomen, zoals meerdere kleuren tegelijk worden gezien, omdat de door de verschillende deeltjes voortgebrachte tonen het gehoororgaan in diverse punten beinvloeden.

Maar alles dat gezegd is in hoofdstuk 10 en 11 bestaat slechts in vermoedens, en zo is het beter om toe te geven dat wij over deze zaak niets kunnen bevestigen dan dat dit gebeurt in onze zenuwen en dat beweging altijd een gewaarwording begeleidt.

Hoofdstuk 12

Omdat het geluid bestaat uit golfbewegingen, die zich in de lucht bevinden, wordt noodzakelijk een zekere tijd gevraagd voordat het geluid onze oren bereikt.

Gassendi heeft een experiment uitgevoerd met het oorlogstuig [katapult], en hij vond dat het geluid in het tijdsverloop van één seconde 1400 voet aflegde. G. Derham heeft vastgesteld dat de afstand, (s)

(s) William Derham, Physico-Theology. London, 1713. L. IV, C. III. not. 28. (p. 134-135)