Dissertatio Philosophica de Sono.

Accedit novi instrumenti musici descriptio.

Auctore J.A.K. Colizzi. B.Ch.

Lugduni Batovorum.

Apud J.J. Thyssens.

MDCCLXXIV

La musique, cet art fertile en plaisirs innocens, & qui contribue si fort aux agrémens les plus legitimes de la société n'est pas indigne de quelques réflexions philosophiques. M. SERRE, Essais sur les principes de l'harmonie. p. 6

Dissertatio Philosophica de Sono

par.I

Sonus duplici modo consideratur, & quidem primo in ipsis corporibus, & tunc in motu tremulo partium minimarum sonori corporis constitit; secundo in aëre, seu medio, per quod ad aures nostras defertur, estque: motus tremulus, & oscilatorius aëris(a), seu qualitas aëris subitanee reexpansit(aa).

(a) V.N. BELTZ. Dissertation sur le son & sur l'ouie. Berlin, 1764. pag. 5.
(aa) Sound is caused by the vibrations of elastic bodies, which communicate the like vibrations to the air, and these the like again to our organs of hearing. R. SMITH. Harmonics. p. 1.

DISSERATIO PHILOSOPHICA

Tria circa genesin sonorum observamus: primo motum tamquam causam efficientem immediatam. Secundo aërem, utpote subiectum primarium originis soni, & medium propagationis ac communicationis. Tertio tandem vim elasticam sese expandentem & restituentem, quae est causa efficiens, mediata, proxima soni.
Quid autem re vera sonus sit, uti incertum est, ita varias quoque opiniones & sententias in animis philosophorum peperit (b).

par. II

Cl. EULER in Tentam nov. Theor. Music. par. 2 dicit: aërem eiusque mutationem, quam instrumentum sonum edens in eo producit, veram soni causam, atque proximam, quod copiosus ille rerum musicarum scriptor MATTHESON, negat, dicens, illud quod solum vehiculum soni est, non posse eius esse causam veram & proximam, sed oriri ex attritu, pressione, tremore, & certo quodam motu corporum tremulorum, tanquam medio eum excitante, quorum

(b) KIRCHER. Musurg. cap. 1.

DISSERTATIO PHILOSOPHICA

spiritus (c) est sonus. Ait ulterius: sonus parietes, & muros penetrat, quod neque aëris neque luminis subtilissimae particulae unquam poterunt (d); & exinde sonum substantiam omni corpore carentem, seu spiritualem esse affirmat. Verum tamen dari sonos, qui in aëre solo oriuntur, sequens vulgatum phoenomenon, quod ipsi omnino ignotum fuisse videtur, clare demonstrat: dentur duo soni cuiusdam acutiei, aequaliter fortes, audietur sonus tertius gravis; qui, cum nullum aliud corpus adsit, quod hunc terium producat sonum, in solo aëre (e) seu in concursu undarum aëris moti residere necessario debet. (ee)

(c) Quid proprie sit spiritus, id intellectus noster corporeae moli immersus difficulter assequitur. GERHARD. de Natura Dei par. 67. Caeterum, licet sonus ex tremulo corporum motu formatus, non dici queat aliquid materiale; multo minus tamen aliquid spirituale, nisi forte eo sensu, quo chemici loquuntur de spiritu Rectore &c. Sed de his ulterius disquirere, non est huius loci. Hoc tamen obiter submonere liceat quod uti Mattheson sonum esse spiritum putat; sic Aristoxenus mentem, spiritum hominis, dicit omnium corporis partium convenientem harmoniam &c. vid. CICERO Tusc. Quaest. L. 1.
(d) MATTHESON. Plus ultra Part. III. p. 494 & seq.
(e) L'air suffit pour expliquer la formation du son. J.J. ROUSSEAU. Dict. de Mus. art. Son.
(ee) L'uditore posto nel mezzo rispettivo de' due suonatori sentira molto più questo terzo suono, che vicino a ciascuno de' due suonatori: segno fisico evidente della cagione del terzo suono, ch'è l'urto de' due rispettivi volumi d'aria mossi dalle vibrazione delle due corde suonate. TARTINI. Trattat. di Mus. p. 14.